İdari Para Cezası Nedir?

İdari para cezası, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nda düzenlenen bir idari yaptırım türüdür. Örneğin; kumar oynama, çevreyi kirletme, ruhsat almaksızın silah taşıma, trafik ihlali gibi fiiller idari para cezasına tabiidir.

Belediyeler, Emniyet, Sosyal  Güvenlik Kurumu vb. idari kurumlar tarafından mahkeme kararı aranmaksızın idari para cezası verilebilir. İdari merciilerin bu yaptırım kararlarına hükmedebilmesi için kanunda açıkça izin verilmesi ve yaptırımı uygulama yetkisinin idareye tanınmış olması şartları aranmaktadır.

Adli Para Cezası Ve İdari Para Cezası Arasındaki Farklar Nelerdir?

Adli para cezası, TCK (Türk Ceza Kanunu)’da düzenlenen bir yaptırım türüdür. İdari para cezasından farklı olarak adli para cezasına yalnızca mahkemeler tarafından hükmedilebilir. Ayrıca adli para cezası ödenmediği takdirde hapis cezasına dönüşebilecek iken idari para cezalarında bu husus söz konusu değildir. Bir başka farklılık ise adli para cezaları kişinin siciline işlenirken idari para cezaları kişinin siciline işlenmez.

İdari Para Cezasına İtiraz Usulü Nasıldır? 

İdari para cezasına itiraz etmek ilk olarak bakmamız gereken şey söz konusu idari para cezasının yanı sıra ek bir yaptırım kararı olup olmadığıdır. Eğer ek bir yaptırım kararı mevcut değilse genel itiraz yollarına başvurarak itirazın tebliğden itibaren en geç 15 gün içerisinde Sulh Ceza Mahkemesine yapılması gerekmektedir. Ek bir yaptırım mevcut ise örneğin; idari para cezasının yanı sıra işyeri kapatma kararı da verilmiş ise yetkili itiraz mercii İdare Mahkemesi’dir.

1. İdare Mahkemesi’nde İtiraz Davası Açmayı Gerektiren Özel Haller Nelerdir?

• 2872 sayılı Çevre Kanunu m.25 ilgili maddede yer alan düzenlemeye göre bu kanunda yer alan idari yaptırım kararlarının iptali için kararın tebliğinden itibaren en geç 30 gün içerisinde İdare Mahkemesinde iptal davası açılabilir. Açılan bu dava, idarece verilen cezanın tahsilini durdurmaz.
• 3194 sayılı İmar Kanunu ilgili kanun kapsamında düzenlenen idari para cezalarının iptali için tutanağın tebliğinden itibaren en geç 60 gün içerisinde İdare Mahkemesinde iptal davası açılabilir.
• 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ilgili kanun kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından kesilen idari para cezalarına itiraz edebilmek için öncelikle özel kanunda yer alan idari itiraz yollarının tüketilmesi gerekir. Öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumunda yer alan İdari Para Cezası Komisyonuna 15 gün içerisinde başvurulmalıdır. Eğer bu komisyon tarafından bir red cevabı gelirse bu durumda İdare Mahkemesinde dava açılabilir.

2. Süre Geçtikten Sonra İtiraz Mümkün Mü?

Kanunlarda ödeme süresi ayrıca düzenlenmemiş olan idari para cezaları tebliğinden itibaren bir ay içerisinde ödenmelidir. Bu ödeme ilgilinin rızası olduğu müddetçe kabahat sebebiyle idari para cezasını veren kamu görevlisi tarafından tahsil edilebilir. Kişinin bu ödemeyi yapması kanun yoluna başvurulmasını engellemez.

Kişinin verilmiş olan idari para cezasına itiraz etmesi mümkündür. Kişi, idari para cezasının tebliği ve tefhimi tarihinden itibaren en geç 15 gün içerisinde Sulh Ceza Mahkemesine başvurarak itiraz edebilir. Kişi eğer bu süreyi geçirir ise mücbir sebebin varlığı halinde bu sebebin ortaya kalkmasından itibaren en geç yedi gün içerisinde karara karşı başvurabilir. Kişinin bu başvurusu kararın kesinleşmesini engellemez ancak mahkeme yerine getirmeyi durdurabilir. Kişi itiraz sebebi ile birlikte gecikmeye sebep olan mücbir sebebi de dilekçede belirtmelidir.

Bu iki durumda ve özel hallerde ayrıca belirtilen süreler içerisinde ilgili kişinin başvuruda bulunmaması üzerine söz konusu idari para cezası kesinleşir. Ayrıca soruşturma zamanaşımı süresinin dolmasıyla artık kişi hakkında idari para cezasına kadar verilemez. (Kabahatler Kanunu m.20) Yerine getirme zamanaşımının dolması halinde ise verilen idari para cezasına ilişkin karar artık yerine getirilemez. (Kabahatler Kanunu m.21)

Bazı İdari Para Cezaları ve İtiraz Prosedürleri                 

Trafik Cezasına Karşı Nasıl İtiraz Edilir?

Trafik idari para cezaları, tutanağın tebliğinden itibaren bir ay içerisinde ödenmelidir. Aksi takdirde bu ceza kesinleşmiş olur. Bu bir aylık sürede ödenmesi halinde cezadan %25 oranında indirim yapılır. Yapılan peşin ödeme kişinin kanun yoluna başvurmasına engel teşkil etmez.

Trafik İdari Para Cezası Karar Tutanağında yazılı idarî para cezaları Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı muhasebe birimlerine, vergi dairelerine ve Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığınca yetkilendirilen banka ve PTT aracılığıyla ödenebilir.

Trafik idari para cezalarına itiraz edebilmek için gerekli belgeler yasa düzenlenmiştir. Buna göre gerekli olan belgeler şu şekildedir:

• Trafik idari para cezası karar tutanağı tebligatının fotokopisi
• Trafik idari para cezası karar tutanağının fotokopisi
• Trafik cezası kesilen araca dair ruhsat belgesinin fotokopisi
• Araç sahibinin ehliyet ve kimlik kartının fotokopisi
• Ceza ödemesi yapıldıysa ödemeye dair banka dekontu

Kişi bu belgelerle birlikte kararın tebliğinden itibaren en geç on beş gün içerisinde Sulh Ceza Mahkemesine itiraz için başvurabilir. Vatandaşların yüzüne okunan cezalarda kesim tarihinden itibaren on beş iş günü içerisinde, plakaya yazılan cezalarda ise kişiye tebliğ edilen tarihten itibaren on iş günü içerisinde itiraz edilebilir.

Alkollü Araç Kullanma Cezasına Nasıl İtiraz Edilir? Ehliyeti Geri Alabilmek Mümkün Müdür?

Karayolları Trafik Kanununa göre alkollü araç kullanmada promil sınırı ve ceza puanlaması mevcuttur. Kişinin ihlali gerçekleştirdiği tarihte alkol oranı 0,20 promilin altında ise kişi para cezası ile birlikte 20 ceza puanı alır. Kişinin kural ihlalini gerçekleştirdiği tarihte ceza puanı 75 puana ulaşıyor ise ehliyet iki yıl süre için geri alınır.

Ülkemizde hususi araçlar için promil sınırı 0,50, ticari araçlar için promil sınırı ise 0,20’dir. Sürücü alkolmetre ile yapılan test sonucunda bu değerleri taşıyor ise 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu m.48/5 gereğince para cezası ile cezalandırılır, aracı trafikten men edilir ve sürücü belgesi (ehliyeti) altı ay süre ile trafik polisi tarafından alınır.

Aynı sürücü aynı suçu işlerse yine aynı kanun maddesi hükmü gereğince para cezası ile cezalandırılır, aracı trafikten men edilir ve sürücü belgesi iki yıl süreyle trafik polisi tarafından alınır. Aynı sürücü tekrardan üçüncü kez bu ihlali gerçekleştirir ise ilgili maddede belirtildiği üzere para cezası ile cezalandırılır, aracı trafikten men edilir ve sürücü belgesi beş yıl süreyle trafik polisince geri alınır. Ayrıca altı aydan az olmamak üzere hafif hapis cezası uygulanır.

Belirtilen promil seviyeleri mevcut iken araç kullanımı sebebiyle kazaya neden olan kişiler hakkında Türk Ceza Kanunu uyarınca hukuki işlem yapılacaktır. Ayrıca promil miktarının tespiti için kolluk tarafından teknik cihaz kullanımını kabul etmeyen sürücüler için 18.452 Türk Lirası (bu miktar değişkenlik gösterebilir) idari para cezası uygulanarak sürücü belgeleri iki yıl süreyle geri alınır.

Alkollü araç kullanma nedeniyle verilen cezalara itirazı ceza yargılamasındaki itiraz ve idari yargılamadaki itiraz olarak ikiye ayırıp inceleyebiliriz. TCK m.179/3’te yer alan ‘trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu’ meydana gelmişse bu durumda Asliye Ceza Mahkemesi görevlidir. Eğer Asliye Ceza Mahkemesi’nin vereceği karara itiraz edilecekse CMK m.272’de yer alan istinaf şartları incelenir ve bu şartlar sağlandığı takdirde CMK m.272 uyarınca hükmün açıklanmasından itibaren yedi gün içerisinde istinaf kanun yoluna başvurulabilir.

İdari yaptırıma tabii tutulan kişi Sulh Ceza Hakimliğine dilekçe ile itirazda bulunabilir. Kişi tebliğden itibaren, tutanak verilmiş ise tutanağın alındığı tarihten itibaren en geç on beş gün içerisinde Sulh Ceza Hakimliğine başvurabilir. Kişi eğer alkolmetrenin hatalı olduğunu düşünüyor ise belgeye şerh koydurarak resmi bir sağlık kuruluşunda alkol seviyesini ölçtürebilir.

Cezanın kişi tarafından ödenmiş olması kişinin iptali için dava açmasına engel teşkil etmez. Eğer iptaline karar verilirse kişi ödediği parayı geri alabilecektir.

Yasa Dışı Bahisten Verilen Cezaya Karşı Ne Yapabilirim?

Yasa dışı bahis bir kabahat olarak kabul edilir ve bu sebeple yasa dışı bahis oynayan kişilere idari para cezası uygulanır. Yasa dışı bahis ‘oynatmak’ ise bir suç teşkil eder ve Ceza Hukuku’nun konusunu oluşturur. Kumar da aynı şekilde oynamak ve oynatmak başlıkları altında farklı yaptırımlara tabiidir.

Yasa dışı bahis ve kumar oynama kabahatlerine karşı verilen idari para cezalarına karşı itiraz etmek mümkündür. Kabahatler Kanunu’nda yer alan düzenlemeye göre ilgili kararın tebliğ veya tefhiminden itibaren on beş gün içerisinde Sulh Ceza Hakimliğine itiraz edilmelidir. Bu idari para cezası ödenmediği takdirde maddi bir yaptırım olan cebri icra yoluyla tahsil edilir. Bu idari para cezasının itirazsız ve mahkemeye başvurmaksızın vergi dairesine ödenmesi durumunda kişiye dörtte bir oranında bir indirim sağlanmaktadır.

Yasa dışı bahis durumunda soruşturma zamanaşımı üç yıldır (bu süre değişebilmektedir.) Bu süre önemli bir süredir. Tebliğ tutanağı elimize ulaştığı zaman geri dönük üç yıllık zamanaşımı süresi kontrol edilmelidir. Bu süre itiraz sırasında geçtiği takdirde cezanın kaldırılmasında karar verilebilir.

Kapalı Mekanda Sigara Kullanma/Kullandırtma Cezalarına Nasıl İtiraz Edilir?

4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun’un 6487 numaralı Kanun ile düzenlenmiş halinde yer alan ceza hükümlerine göre;

• Kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında,
• Koridorları dahil olmak üzere her türlü eğitim, sağlık, üretim, ticaret, sosyal, kültürel, spor, eğlence ve benzeri amaçlı özel hukuk kişilerine ait olan ve birden çok kişinin girebileceği (ikamete mahsus konutlar hariç) binaların kapalı alanlarında,
• Hususi araçların sürücü koltukları ile taksi hizmeti verenler dâhil olmak üzere karayolu, demiryolu, denizyolu ve havayolu toplu taşıma araçlarında,
• Okul öncesi eğitim kurumlarının, dershaneler, özel eğitim ve öğretim kurumları dahil olmak üzere ilk ve orta öğrenim kurumlarının, kültür ve sosyal hizmet binalarının kapalı ve açık alanlarında,
• Özel hukuk kişilerine ait olan lokantalar ile kahvehane, kafeterya, birahane gibi eğlence hizmeti verilen işletmelerde,
• Açık havada yapılan her türlü spor, kültür, sanat ve eğlence faaliyetlerinin yapıldığı yerler ile bunların seyir yerlerinde

tütün ürünü tüketenler hakkında Kabahatler Kanunu m.39’da yer alan idari para cezasına hükmedilir. Ayrıca 2 ikinci maddenin (a) bendi hariç birinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarında belirtilen yasakların uygulanması ve tedbirlerin alınması ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeyen işletme sorumlularına, mahalli mülki amir (vali veya kaymakam) tarafından idari para cezasına hükmedilir.

Yukarıda sayılan cezaları gerektiren fiillerin bir yıllık dönemde tekerrürü hâlinde idari para cezası bir kat; ikinci tekerrürü hâlinde iki kat artırılarak verilir. Aynı dönemdeki üçüncü tekerrürde de iş yeri on günden bir aya kadar kapatılır.

Konusu geçen idari para cezalarına itiraz için görevli mahkeme cezayı kesen yerdeki Sulh Ceza Hakimliği’dir. Ceza tutanağının tebliğinden itibaren on beş gün içerisinde bu itirazın yapılması gerekir. İdari para cezasının yanı sıra kapatma cezaları da uygulanmış ise kişi illiyet bağı kurulabilecek zararlarını idareden talep edebilecektir.

18 Yaş Altına Alkol Satışına Ceza Verilir Mi? Bu Cezalara Karşı Nasıl İtiraz Edilir?

Alkollü içkilerin ve tütün mamullerinin satışına ve sunumuna ilişkin usul ve esaslar Yönetmelik ile düzenlenmiştir. İlgili Yönetmelik’e göre işyerinde tütün mamulleri veya alkollü içkiler amacı tüketmek olsun veya olmasın fark etmeksizin on sekiz yaşını doldurmamış kişilere satılamaz veya sunulamaz. Bu konuda tereddüde düşülmesi halinde kişinin kimlik bilgisi istenebilir.

Aynı Yönetmelikte yer alan başka bir husus ise bu satış ve sunumun yapılamayacağına ilişkin uyarı yazılarının görülebilen ve okunabilen bir şekilde işyerinde bulunması gerektiğidir. Aksi bir durumda idari para cezası söz konusu olacaktır.

18 yaş altına alkol satılması veya sunulması durumunda göz önünde bulundurmamız gereken iki durum vardır. Satılan bu zararlı madde sonucunda çocuğun sağlığı tehlikeye sokuldu mu, sokulmadı mı?

Çocuğun sağlığının tehlikeye sokulmaması halinde 4250 sayılı İsporto ve İsportolu İçkiler İnhisarı Kanunu’nda yer alan idari para cezasına hükmolunacaktır. Çocuğun sağlığının tehlikeye sokulmuş olması durumunda ise 4250 sayılı İsporto ve İsportolu İçkiler İnhisarı Kanunu’nda yer alan idari para cezası ile birlikte Türk Ceza Kanunu m.194’te yer alan Sağlık İçin Tehlikeli Madde Temini suçundan cezaya hükmedilecektir.

Neden Biz?

Güneş & Güneş Hukuk Bürosu olarak, İdare Hukuku alanında uzman avukat kadromuz, derin tecrübemiz ve geniş bilgi birikimimizle müvekkillerimize profesyonel hukuki danışmanlık sunuyoruz. İdari para cezaları hakkında, müvekkillerimizin haklarını etkin bir şekilde savunarak, en iyi sonucu elde etmelerini sağlamak için titizlikle çalışıyoruz. Hukuki süreçlerin karmaşıklığını en aza indirerek, müvekkillerimize güvenilir ve etkili bir çözüm sunma misyonumuzla yanınızdayız.

Sıkça Sorulan Sorular