Türkiye’de Deport Kararı Nedir ve Nasıl Kaldırılır?

Deport Kararı Ne Anlama Gelmektedir?

Ülkemizde bulunan yabancı uyruklu bireylerin, belirli yasal hükümlere uymamaları durumunda deport (sınır dışı etme) işlemine tabi tutulabilirler. Bu işlem, Türkiye’de yaşayan yabancıların, yasa dışı yollarla giriş yapmaları, vize kurallarını ihlal etmeleri, ikamet veya çalışma izinlerinin iptal edilmesine rağmen hala Türkiye’de bulunmaları gibi durumlarda uygulanır. Bu kişiler, polis merkezlerine götürülerek idari gözetim altına alınır ve sınır dışı edilmek üzere işlem başlatılır.

Yabancılar hakkında deport kararı ve idari gözetim kararı, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda belirtilen şartların mevcut olması durumunda verilir. Bu kararları almaya yetkili makamlar genellikle valilikler ve İl Göç İdareleri’dir.

Bu süreçte, yabancı uyruklu bireylerin haklarına ve kanuni süreçlere saygı gösterilir. Ancak kanunun gerektirdiği hallerin varlığı durumunda, deport kararı uygulanarak ilgili kişiler ülkeden çıkarılır ve bir süre için tekrar giriş yapmaları yasaklanabilir.

Deport (Sınır Dışı Edilme) Kararını Kim Vermektedir?

Deport (sınır dışı) kararı Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün vereceği talimat üzerine yahut resen valilikler tarafından alınmaktadır.

Sınır dışı edilen yabancıya, ilgili kanunlar gereği en fazla 5 yıl giriş yasağı getirilebilir. Ancak, kamu düzeni veya güvenliği ciddi şekilde tehdit altındaysa, bu süre en fazla 10 yıla kadar uzatılabilir. Sınır dışı etme kararının gerekçesi ve olayın özellikleri, giriş yasağı süresinin belirlenmesinde önemli bir rol oynar.

Sınır dışı edilen yabancılar, belirli durumlarda idari gözetim altına alınabilir. Ancak, bu karara itiraz etme hakkı vardır. Sınır dışı etme kararının iptali ve işlemlerin durdurulması için yabancılar hukuku avukatından yardım alınması önemlidir. Aksi takdirde, sınır dışı etme işlemi hızla gerçekleştirilecektir.

Deport (Sınır Dışı Edilme) edilme nedenleri nelerdir?

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54. maddesi uyarınca valilikler tarafından sınır dışı etme kararı verilebilecek durumlar aşağıda belirtilmiştir:

1. Türk Ceza Kanunu’na göre, iki yıl veya daha uzun bir hapis cezasına çarptırılanlar,
2. Terör örgütü veya çıkar amaçlı suç örgütleriyle ilişkisi olanlar,
3. Gerçeğe aykırı bilgi veya sahte belgelerle Türkiye’ye giriş yapmış olanlar,
4. Yasadışı yollarla geçimini sağlayanlar,
5. Kamu düzeni, güvenliği veya sağlığına tehdit oluşturanlar,
6. Vize süresini aşanlar veya vizesi iptal edilenler,
7. İkamet izni iptal edilenler veya süresini aşanlar,
8. Çalışma izni olmadan çalışanlar,
9. Yasal giriş veya çıkış kurallarını ihlal edenler,
10. Yasak olmasına rağmen Türkiye’ye giriş yapanlar,
11. Uluslararası koruma başvurusu reddedilen veya iptal edilenler,
12. İkamet izni uzatma başvurusu reddedilenlerden Türkiye’yi terk etmeyenler,
13. Ülke güvenliğine ciddi tehdit oluşturanlar,
14. Kamu düzenine tehdit oluşturan suçlardan mahkûm olanlar.

Sınır dışı kararı tebliğ edilir ve yabancıya on beş günden az olmamak üzere bir aya kadar süre verilir. Bu süre içinde ülkeyi terk etmesi gerekmektedir. Süre içinde ayrılmayanlar idari gözetim altına alınır. Yabancının ülkeyi terk etmesi veya kolluk kuvvetleri tarafından yakalanması durumunda, Geri Gönderme Merkezlerine transfer edilir. İşlemler tamamlandıktan sonra, vatandaşı olduğu ülkeye, transit geçiş yapacağı ülkeye veya üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilir.

Sınır Dışı Edilme İşlemleri Nelerdir, Süreç Nasıl İşler?

Türkiye’de sınır dışı edilme süreci, yabancıların Türkiye’deki yasal statülerini ihlal etmeleri veya ülke güvenliğini tehdit etmeleri durumunda uygulanır. Bu sürecin detayları genellikle aşağıdaki adımları içerir:

1. İhlal Tespiti: Yabancının Türkiye’deki yasal statüsünü ihlal ettiğine veya ülke güvenliğini tehdit ettiğine dair tespit yapılır. Bu ihlaller, örneğin Türkiye’deki vize veya ikamet izni süresinin aşılması, yasa dışı çalışma, kamu düzenini bozacak suçlar işleme veya ulusal güvenliği tehdit eden faaliyetlerde bulunma gibi durumları kapsayabilir.

2. Karar Alma ve Tebligat: İhlal tespit edildikten sonra, ilgili makamlar tarafından sınır dışı etme kararı alınır. Bu karar, yabancıya yazılı olarak tebliğ edilir. Kararda, ülkeyi terk etmesi için belirli bir süre verilir.

3. Ülkeyi Terk Etme Süresi: Sınır dışı kararı tebliğ edildikten sonra, yabancıya genellikle bir aylık bir süre verilir ve bu süre içinde Türkiye’yi terk etmesi istenir.

4. İdari Gözetim ve Takip: Verilen süre içinde yabancı ülkeyi terk etmezse, idari gözetim altına alınabilir. Bu süreçte, yabancı sıkı bir takip altında tutulabilir ve sınır dışı işlemi için gerekli düzenlemeler yapılır.

5. Yakalama ve Transfer: Yabancı, sınır dışı edilme sürecinde verilen süreyi aşarsa veya kaçarsa, kolluk kuvvetleri tarafından yakalanabilir. Yakalanan yabancı öncelikle hastaneye götürülerek muayene yapılır. Sonrasında İl Göç İdaresinin bu tarz durumlar için belirlediği bir yere götürülür. Burada yabancı kişinin deport edilmesine ilişkin evraklar hazırlanır. Daha sonra, yabancı Geri Gönderme Merkezlerine transfer edilir.

6. Geri Gönderme Merkezi ve İşlemler: Geri Gönderme Merkezlerinde, yabancının sınır dışı işlemleri tamamlanır. Bu süreçte, yabancının kimlik ve durumu incelenir ve gerekli düzenlemeler yapılır.

7. Sınır Dışı Edilme: İşlemler tamamlandıktan sonra, yabancıya ülkeyi terk etmesi veya belirlenen hedef ülkeye gönderilmesi için uygun düzenlemeler yapılır. Bu süreçte, yabancının hakları ve uluslararası standartlar dikkate alınır.

Terke Davet (Terke Çağrı) Nedir?

Hakkında sınır dışı etme kararı alınan kişilere, Türkiye’yi terk etmeleri için belirtilen süreye “terke davet” veya “terke çağrısı” denmektedir. Bu süre, genellikle en az 15 gün olmak üzere, sınır dışı etme kararında belirtilen koşullara bağlı olarak 30 güne kadar uzatılabilir. Bu süre zarfında ülkeyi terk etmeleri beklenir ve bu süreye uymaları beklenir.

Sınır dışı edilme sürecinde, harca tabi olmayan “Çıkış İzin Belgesi” adlı bir belge verilir. Ancak, kanunda belirtilen bazı durumlarda bu süre tanınmayabilir ve belge verilmeyebilir. Bu durumlar şunlardır:

• Kaçma veya kaybolma riski taşıyan kişiler,
• Yasal giriş veya çıkış kurallarını ihlal edenler,
• Sahte belge kullananlar,
• Asılsız belgelerle ikamet izni almaya çalışan veya almış olanlar,
• Kamu düzeni, kamu sağlığı veya kamu güvenliği açısından tehdit oluşturan kişiler.

Bu kişilere sınır dışı edilme süresi verilmeyebilir ve doğrudan ilgili makamlar tarafından gerekli işlemler başlatılabilir. Bu kişiler için sınır dışı işlemi daha hızlı bir şekilde gerçekleştirilir ve çıkış süresi tanınmaz.

Kimlere Deport Kararı Verilmez?

Deport kararı herkese verilebilen bir karar değildir, bazı kıstasları bulunmaktadır. Kimler hakkında sınır dışı kararı alınamayacağı 6458 Sayılı Kanununun 55.maddesinde sayılmıştır. Ancak sınır dışı edilemeyecek kişilerin istendiği takdirde belirli bir adreste ikamet etmeleri, istenilen şekillerde ve sürelerde bildirimde bulunmaları gerekebilir. Hakkında sınır dışı kararı verilemeyecek yabancılar şunlardır: 

• Yabancının sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı veya onur kırıcı cezaya yahut muameleye tabi tutulacağı konusunda ciddi emare bulunan yabancılar,
• Seyahat etmesi, ciddi sağlık sorunları veya yaş, hamilelik halleri sebebiyle riskli görülen yabancılar,
• Hayati tehlike oluşturan hastalıkları için tedavi görmekte olan ve sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayan yabancılar,
• Psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağduru yabancılar da tedavi tamamlanıncaya kadar sınır dışı edilemeyecektir.

Deport Kararına Karşı İtiraz ve Dava Yolu Var Mıdır?

Öncelikle belirtmek gerekir ki itiraz veya dava yoluna başvurmadan deport kararının kendiliğinden ortadan kalkması mümkündür. Bunun için kendisine deport kararı verilmiş olan yabancının belirtilen süre içerisinde Türkiye’ye girmemesi gerekmektedir. Bu taktirde ceza kendiliğinden ortadan kalkacaktır. Fakat bu süreye uyulmaması durumunda gidilecek üç türlü yol vardır: İptal davasının açılması, itiraz edilmesi ve Meşruhatlı vize alınması.

Öncelikle sınır dışı edilme kararına karşı itiraz edilmesi gerekmektedir. Deport kararı, hakkında sınır dışı edilme kararı verilen kimseye gerekçeleriyle birlikte tebliğ edilmektedir. Tebliği alan yabancı, 15 gün içinde yargı yoluna başvurabilecektir. Deport kararının iptaline yönelik olarak açılacak iptal davasındaki görevli mahkeme, sınır dışı edilme kararı idari bir karar olduğundan idare mahkemesidir. Yine bu noktadaki yetkili mahkeme ise idari işlem niteliğinde olan ve bu kararı veren idarenin bulunduğu yer mahkemesidir. Deport kararının kaldırılması için yargı yoluna başvurulması durumunda sınır dışı etme gerekçesine bağlı olarak, deport etme işlemi duracaktır. Bu da demek oluyor ki ayrıca yürütmenin durdurulmasını talep etmeye gerek yoktur. Ancak bu her zaman geçerli olan bir durum değildir. Deport nedenine bağlı olarak yargı yoluna başvurulması durumunda bile sınır dışı etme işlemlerinin devam etmesi mümkündür. Böyle bir ihtimalde başvurulması gereken yol, Anayasa Mahkemesi’ne başvurunun gerçekleştirilmesidir. Aksi halde deport kararına itiraz edilse bile yabancı uyruklu kişinin sınır dışı edilmesi sonucu meydana gelecektir. 

Hakkında sınır dışı edilme kararı verilen yabancı kararın kendisine veya yasal temsilcisine tebliğinden itibaren 7 gün içinde dava açabilir. 7 günlük sürenin geçirilmesi halinde deport kararına karşı dava açılması mümkün olmayacaktır.

Deport Kararlarında Avukatın Önemi

Önemle belirtmek gerekir ki deport kararı, yabancılar hukukunu ilgilendiren bir karardır. Özellikle davanın açılmasında ve itirazda bulunmada süreler önem arz ettiğinden dolayı bir uzmana danışmak aslında zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Aksi halde hak ve menfaat kayıplarının önüne geçilmesi mümkün olmayacaktır. Bazı durumlar hariç olmak üzere bir yabancı hakkında deport kararı verilmesi halinde eğer bir dava açılmışsa bu davanın sonucu beklenmektedir. Yani yabancı kişi ülkede yaşamaya devam etmektedir. Fakat bu ve benzeri durumlar somut olayın özelliklerine göre farklılık göstereceğinden dolayı detaylı bilgi almak ve doğru hukuki yolu seçmek adına alanında uzman bir avukata danışılmalıdır.

Sıkça Sorulan Sorular