Vakıf Nasıl Kurulur?

Belirli bir amaca hizmet etmek üzere kişi veya kişiler tarafından kurulan ve süreklilik arz eden kurumlara ‘vakıf’ denmektedir. Vakıflar; belirli bir sosyal, dini, kültürel, eğitsel veya hayırsever amaç doğrultusunda kurulan özel hukuk tüzel kişiliğe sahip mal topluluklarıdır. Gerçek veya tüzel kişiler, bu amaçları yerine getirebilmek için bazı mal ve hakları özgülemektedirler.

Vakıflar gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulabilmektedir. Kurucu gerçek kişi ise Türk Medeni Kanunu’nda belirlenen fiil ehliyetine sahip olmalıdır. Tüzel kişi ise fiil ehliyetine sahip olmakla birlikte, kuruluş statüsünde vakıf kurabileceğine ve vakfa malvarlığı özgüleyebileceğine dair hüküm olması gerekir.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda vakıf ile ilgili bazı hükümler yer almaktadır. Örneğin nasıl açılacağı, nasıl denetleneceği, içeriği, tescili gibi bilgiler ilgili kanunda yer almaktadır.

Tek taraflı bir hukuki işlem olan vakıf kurma iradesi 2 farklı şekilde açıklanabilmektedir.

• Resmi senet (Vakıf senedi)
• Ölüme bağlı tasarruf

Bu iki kazanım şeklini ayrı ayrı açıklayalım.

Resmi Senet ile Vakıf Kurulması

Resmi senet ile vakıf kurulması, noter tarafından düzenleme şeklinde hazırlanan senet ile birlikte iradenin açıklanmasıyla gerçekleşir. Gerçek veya tüzel kişiler bu yol ile vakıf kurabilmektedirler. Gerçek kişilerin bu iradeyi açıklayabilmeleri için fiil ehliyetine sahip olmaları gerekmektedir.

Vakıf senedinde bulunması gereken unsurlara uygun bir biçimde noter tarafından düzenlenen belgenin bir örneği, yine noter tarafından Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne, düzenleme tarihinden itibaren yedi gün içinde gönderilir. 

Vakıf kurmak isteyen kişi, vakıf senedinin noter tarafından düzenlenmesini takip eden 3 ay içerisinde yetkili mahkemeye tescil talebinde bulunmalıdır.  Bu konuda görevli ve yetkili mahkeme, yerleşim yerindeki Asliye Hukuk Mahkemesidir. Mahkeme tarafından tutulan vakıf siciline tescil yapılması halinde vakıf, tüzel kişilik kazanacaktır.

3 ay içerisinde tescil talebinde bulunulmaması halinde Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından başvuru yapılır. Yetkili mahkemeye başvurulması üzerine, yapılacak harcamalar, ilgili vakıftan alınmak kaydıyla Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından karşılanır.

Resmi senetle vakıf kurma işleminin temsilci aracılığıyla yapılması da mümkündür. Temsil yetkisinin noter tarafından düzenlenmiş temsilcilik belgesi ile verilmiş olması, bu belgede vakfın amacı ile özgülenecek mal ve hakların belirlenmesi zorunludur. Kurucular arasında tüzel kişi bulunması halinde ise bu tüzel kişinin vakıf kurabileceğine ve vakfa mal varlığı tahsis edebileceğine dair hüküm bulunan kuruluş statüsünü veya yetkili organ kararını da vakıf senedi ile mahkemeye vermeleri gerekir.

Ölüme Bağlı Tasarruf Yolu ile Vakıf Kurulması

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu m.526’ya göre, “Miras bırakan, terekesinin tasarruf edilebilir kısmının tamamını veya bir bölümünü özgülemek suretiyle vakıf kurabilir.”  Ölüme bağlı tasarruf ile kastedilen şey vasiyetname ile tartışmalı olmakla birlikte miras sözleşmeleridir.

Miras bırakan kişi, terekenin tasarruf edilebilir kısmının tamamını veya bir bölümünü özgüleyerek vakıf kurabilir. Anlaşıldığı üzere vakıf, vakfedenin ölümünden sonra kurulabilmiş olur.

Ölümden sonra hüküm ifade edecek bir vakıf kurmak için ölüme bağlı tasarruf ehliyetine sahip olmak gerekir. Burada vakıf kuranın vasiyetname ehliyetine sahip olması gerekir. Buna göre ayırt etme gücüne sahip olan ve 15 yaşını doldurmuş kişiler vasiyetname yolu ile vakıf kurabilirler.

Vakfın ölüme bağlı tasarrufla kurulması halinde vakıf senedinde bulunması gereken unsurların vasiyetname metninde de yer alması gerekir. Tescili istenen vakfa özgülenen mal ve haklar amacın gerçekleşmesine yeterli değilse; vakfeden aksine bir irade açıklamasında bulunmuş olmadıkça bu mal ve haklar, hakim tarafından benzer amaçlı bir vakfa özgülenir.

Bu yolla kurulan vakıflarda sulh hakimi, vakıf kurulmasına esas belgenin bir örneğini 7 gün içinde Vakıflar Genel Müdürlüğüne gönderir. İlgililerin veya vasiyetnameyi açan sulh hakiminin bildirimi üzerine ya da Vakıflar Genel Müdürlüğünce resen mahkemeye tescil başvurusu yapılır.

Vakıf Senedi Nedir? Unsurları Nelerdir?

Vakıf senedi, bir vakfın kurulması, amacı, yönetimi ve işleyişi ile ilgili hükümleri içeren resmi bir belgedir. Bu belge noter tarafından düzenleme şeklinde yapılmalıdır. Yani vakıf senedi, noter tarafından düzenlenmeli ve onaylanmalıdır.

Vakıf senedinin içerisinde yer alması gereken bazı asgari unsurlar bulunmaktadır. Bu zorunlu unsurları maddeler halinde sıralayalım.

1. Vakfın adı (Yasalara ve ahlaka uygun olmalı. Vakfın amacıyla uyuşmalı.)
2. Vakfın amacı (Kanuna uygun ve belirli olmalı. Süreklilik arz etmeli.)
3. Vakfın amacına özgülenen mal ve haklar (Vakıf kurucusuna veya kurucularına ait olmalı. Nakit, taşınır veya taşınmaz şeklinde olabilir. Asgari düzeyi karşılamalı.)
4. Vakfın örgütlenme ve yönetim şekli (yönetim organları, görevleri, yetkileri, çalışma usulleri vs.)
5. Yerleşim yeri (vakfın faaliyet merkezinin açıkça gösterilmesi)

Vakıf senedinde vakfın amacı ile bu amaca özgülenen mal ve haklar yeterince belirlenmiş ise, diğer noksanlıklar vakfın tüzel kişilik kazanması için yapılan başvurunun reddini gerektirmez. Bu tür noksanlıklar, tescil kararı verilmeden önce mahkemece tamamlattırılabileceği gibi; kuruluştan sonra da denetim makamının başvurusu üzerine vakfın yerleşim yeri mahkemesince tamamlattırılır.

Vakıf senedinde sonradan değişiklik yapmak mümkündür. Vakıf senedinde yapılacak değişiklikler yönetim kurulunun veya heyet üyelerinin en az beşte birinin yazılı teklifi ile heyet üye tam sayısının en az üçte ikisinin onayı ve mahkeme tarafından verilecek karar ile yapılır. Ayrıca yapılacak olan değişikliğin vakfın amacına ve vakfa özgülenen mal veya haklara aykırı olmaması gerekir.

Vakfın Kurulması İçin Asgari Sermaye Miktarı Nedir?

Vakıf kurmak için gerekli asgari sermaye miktarı, Vakıflar Meclisi tarafından belirlenir ve her sene yeni meblağ açıklanır. 2024 yılı için bu miktar ortalama olarak 500.000 TL olarak belirlenmiştir. Ancak vakfın kuruluş amacına ve bazı yan etkenlere göre bu tutar değişiklik gösterebilir.

Vakfın Tescil Edilmesi

• Tesciline karar verilen vakıf, vakfın yerleşim yeri mahkemesi tarafından tutulan sicile tescil edilir.
• Ayrıca Vakıflar Genel Müdürlüğünde tutulan merkezi sicile kaydolunur.
• Tescil kararı, başka bir mahkemece verilmiş ise ilgili belgelerle birlikte tescil için vakfın yerleşim yeri mahkemesine gönderilir.
• Yerleşim yeri mahkemesinin yapacağı bildirim üzerine Vakıflar Genel Müdürlüğünce merkezi sicile kaydolunan vakıf Resmi Gazete ile ilân olunur.
• Tescil ve ilan Cumhurbaşkanınca çıkarılan yönetmelik hükümlerine göre yapılır.

Mahkemenin vakıf ile ilgili verdiği tescil kararı, tebliğ tarihinden başlayarak 1 ay içinde, başvuran veya Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından temyiz edilebilir. Ayrıca Vakıflar Genel Müdürlüğü veya ilgililer, vakfın kurulmasını engelleyen sebeplerin varlığı halinde iptal davası açabilirler.

Vakfın Sona Ermesi

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda yer alan madde hükmüne göre, vakfın sona ermesini 2 ayrı başlık altında inceleyebiliriz:

1. Vakfın kendiliğinden sona ermesi
2. Vakfın mahkeme kararı ile sona ermesi

Bu iki farklı sona ermeyi ayrı ayrı açıklayalım.

1. Vakfın Kendiliğinden Sona Ermesi

Vakfın amacının gerçekleşmesi olanaksız hale gelirse ve değiştirilmesine de olanak bulunmuyorsa, vakıf kendiliğinden sona erer ve mahkeme kararıyla sicilden silinir.

Kendiliğinden sona eren yeni vakıfların borçlarının tasfiyesinden arta kalan mal ve haklar vakıf senedinde yazılı hükümlere göre; senetlerinde özel bir hüküm bulunmayan vakıflarda ise Vakıf Genel Müdürlüğün görüşü alınarak mahkeme kararıyla benzer amaçlı bir vakfa aktarılır.

2. Vakfın Mahkeme Kararıyla Sona Ermesi

Yasak amaç güttüğü veya yasak faaliyetlerde bulunduğu sonradan anlaşılan veya amacı sonradan yasaklanan vakıf, amacının değiştirilmesine olanak bulunmadığı takdirde sona erer. Vakıf, denetim makamının ya da Cumhuriyet savcısının başvurusu üzerine duruşma yapılarak dağıtılır.

Mahkeme kararı ile tasfiye edilen vakfın malları, Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne geçer.

Yabancıların Türkiye’de Vakıf Kurması

2762 sayılı Vakıflar Kanunu’na göre, yabancılar hukuki ve fiili mütekabiliyet esasına göre Türkiye’de vakıf kurabilir. Vakıf kurucu veya kurucularının Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak vakıfların yönetim organlarında görev alanların çoğunluğunun Türkiye’de yerleşik bulunması gerekir.

Yabancı vakıfların Türkiye’de şube veya temsilcilik açması 5253 sayılı Dernek Kanunu ve Dernekler Yönetmeliğinde düzenlenmiştir. Bu konudaki başvurunun İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğüne yapılması gerekmektedir.

Türkiye’de faaliyette bulunan yabancı vakıfların şube ve temsilciliklerinin amaç ve yasalara uygunluk denetimi Vakıflar Genel Müdürlüğünce yapılmaktadır.

Neden Biz?

Vakıf kurulumu sürecinde hukuki desteğin önemi oldukça büyüktür; çünkü vakıf, tüzel kişilik olarak belirli yasal çerçeveler içinde faaliyet göstermek zorundadır. Hukuki destek, vakfın kuruluş amacının net bir şekilde belirlenmesi, gerekli belgelerin hazırlanması ve yasal prosedürlerin eksiksiz bir şekilde takip edilmesi açısından kritik bir rol oynar. Ayrıca, hukuki danışmanlık, vakfın faaliyetlerinin hukuka uygunluğunu sağlamak, mal varlığı yönetimi gibi konularda sorun yaşamamak ve potansiyel yasal problemleri önceden tespit etmek için gereklidir. Bu sayede, vakıf kuruluşu başarılı bir şekilde gerçekleştirilebilir ve uzun vadede sürdürülebilirliği artırılır.

Güneş & Güneş Hukuk Bürosu, vakıf kurma süreçlerinde ticaret hukuku ve vakıf kurma uzman avukat kadrosu ile sunduğu hizmetlerle öne çıkan saygın bir hukuk bürosudur. Bu süreç, karmaşık yasal prosedürler ve titizlikle yönetilmesi gereken belgeler içerir. Güneş & Güneş Hukuk Bürosu, özellikle vakıf kuracakların karşılaştığı hukuki zorluklarda rehberlik eder. Büro, vakıf başvuru süreçlerinin her aşamasında, doğru ve eksiksiz belge hazırlığı, başvurunun usulüne uygun yapılması, komisyon ve bakanlık aşamalarındaki inceleme süreçlerine hakimiyeti ile müvekkillerine güvenilir bir destek sağlar. Yalnızca bununla kalmayıp karşılaşılan sorunların çözümünde ve daha sonra açılması olası iptal ve itiraz davalarında tüm hukuki süreçleri vakıf kurma ve ticaret hukuku konusunda uzman avukatlar ile yönetiyoruz.

Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen koşulların yerine getirilmesi için müvekkillerin doğru yönlendirilmesi, belgelerin hazırlanması ve başvuru sürecindeki olası sorunlara karşı itiraz ya da iptal davalarının açılmasında Güneş & Güneş Hukuk Bürosu’nun rolü büyüktür. Büro, idari ret kararlarına itiraz süreçlerini yönetme konusunda da müvekkillerine başarılı sonuçlar sunar. Bu hukuki destek, başvurunun her aşamasında müvekkillerin haklarını koruma ve sürecin başarılı bir şekilde tamamlanmasını sağlama açısından kritik önem taşır. Tüm bu nedenlerle Rusça, Almanca, İngilizce ve Türkçe olarak 4 dilde yetkin uzman avukat kadromuz ve deneyimimizle vakıf kurma ve vakıflar ile ilgili diğer konularda size hukuki olarak destek sağlamaktan mutluluk duyarız.

Sıkça Sorulan Sorular