Vasiyetname Nedir? Nasıl Hazırlanır?

---

Vasiyetname, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 531. ve 544. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Vasiyetname, bir kişinin ölümünden sonra mal varlığının ve haklarının kimlere veya nasıl dağıtılacağını belirlediği yazılı bir belgedir. Bu belge, kişinin son isteklerini ve mirasla ilgili tasarruflarını ifade eder. Hazırlanacak vasiyetnamenin hukuki bir karşılık ifade edebilmesi için 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda bazı şekil şartları ön görülmüştür. Miras hukuku alanında uzman avukatlarımızla hazırlanan bu yazıda “nasıl vasiyet bırakırım?”, “vasiyet bırakmanın şartları nelerdir?”, “kime vasiyet bırakabilirim?” gibi sorulara cevaplar bulmaya çalışacağız.

Vasiyetname Nedir?

Vasiyetname, kişinin mirasçılarına bırakacağı mal varlığını, belirli bir düzenlemeye bağlayarak paylaşılmasını sağlayan resmi nitelikte bir belgedir. Vasiyetnameyi hazırlayan kişi bu belgeyi istediği zaman değiştirebileceği gibi iptal de edebilmektedir. Vasiyetnamenin konusu maddi varlıkların dağılımı şeklinde olabileceği gibi manevi değeri yüksek eşyalarının kime bırakılacağı, cenazesini nasıl yapılacağı, mezar taşına ne yazılacağı vb. kişinin kendine ait özel istekleri de vasiyetnamenin konusu olabilir.

Vasiyetname Hazırlama Şartları Nelerdir?

 Vasiyetname hazırlayabilmek için 2 şart aranmaktadır.

• Ayırt etme gücüne sahip olmak
• 15 yaşını doldurmuş olmak

Ayırt etme gücüne sahip olmak, kişinin fiil ve isteklerinin nedenini ve sonuçlarını kavrayıp bunlara uygun hareket edebilmesi demektir. Ayırt etme gücüne sahip olmayan kişiler Türk Medeni Kanunu’na göre tam ehliyetsizdir. Ayırt etme gücü, vasiyetnamenin yapıldığı anda bulunmalıdır.

15 yaşını doldurmuş olmak ise görüldüğü üzere kişinin ergin olması beklenmeksizin vasiyetname hazırlamasına olanak sağlamaktadır.

Vasiyetnamenin Türleri

Vasiyetname, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre üç ana türde düzenlenebilir:

1. RESMİ VASİYETNAME

Resmî vasiyetname, iki tanığın katılmasıyla resmî memur tarafından düzenlenen bir vasiyetname türüdür. Resmî memur, sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli olabilir.

Resmi vasiyetname, iki tanığın varlığında yapılır. Böylece resmiyet kazanır ve vasiyet sahibinin iradesinin en güvenilir şekilde yansıtılmasını sağlar. Noterde düzenlendiği için belgenin kaybolma riski daha düşüktür.

Vasiyet sahibi; noter, sulh hâkimi veya kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevlinin huzurunda iradesini sözlü olarak açıklar. Ardından vasiyetname yazılır ve tarafların imzasıyla resmileşir.

2. EL YAZISI İLE VASİYETNAME

Vasiyet sahibi tarafından tamamen el yazısı ile yazılır, tarih atılır ve imzalanır.Kendi el yazısıyla yazılması zorunludur; başka bir kişi tarafından yazılması halinde geçerli olmaz.

Daha basit bir yöntem olduğu için sık tercih edilir ancak noterde düzenlenen resmi vasiyetname kadar güvenilir bulunmayabilir.

NOT: El yazısı vasiyetnamede miras bırakan tarafından yıl, ay ve gün belirtilerek tarih yazılması zorunludur.

3. SÖZLÜ VASİYETNAME

Olağanüstü durumlarda, örneğin ölüm tehlikesi altında olma, ulaşımın kesilmesi, savaş veya felaket gibi acil durumlarda yapılabilir. Bu durumda vasiyet sahibi, vasiyetini iki tanığa sözlü olarak bildirir. Tanıklar, bu vasiyeti yazılı hale getirerek, en kısa sürede sulh hakimine sunarlar. Bu tür vasiyetnamenin geçerlilik kazanabilmesi için tanıkların kısa sürede durumu resmi makamlara bildirmesi önemlidir.

NOT: Miras bırakan için sonradan diğer şekillerde vasiyetname yapma olanağı doğarsa, bu tarihin üzerinden bir ay geçince sözlü vasiyet hükümden düşer.

Yukarıda yer alan üç tür vasiyetname de hukuki geçerliliğe sahiptir ancak her birinin kendine özgü şartları ve yapılma biçimleri vardır. Kişi, ihtiyaçlarına ve mevcut koşullara göre uygun olanı tercih edebilir.

Resmi Vasiyetnamenin Hazırlanması, Düzenlenmesi, Tanıkları ve Şartları Nelerdir?

Resmi vasiyetname nasıl hazırlanır?Vasiyetnameyi hazırlayacak olan kişi, arzularını resmî memura bildirir. Bunun üzerine memur, vasiyetnameyi yazar veya yazdırır ve okuması için kişiye verir.Vasiyetname, miras bırakan tarafından okunup imzalanır.

Resmi vasiyetnameye tarih ve imza konulduktan hemen sonra miras bırakan, vasiyetnameyi okuduğunu, bunun son arzularını içerdiğini memurun huzurunda iki tanığa beyan eder. Tanıklar, bu beyanın kendi önlerinde yapıldığını ve miras bırakanı tasarrufa ehil gördüklerini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.

NOT: Vasiyetname içeriğinin tanıklara bildirilmesi zorunlu değildir.

Miras bırakan vasiyetnameyi bizzat okuyamaz veya imzalayamazsa, memur vasiyetnameyi iki tanığın önünde ona okur ve bunun üzerine miras bırakan vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan eder. Bu durumda tanıklar, hem miras bırakanın beyanının kendi önlerinde yapıldığını ve onu tasarrufa ehil gördüklerini; hem vasiyetnamenin kendi önlerinde memur tarafından miras bırakana okunduğunu ve onun vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan ettiğini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.

Peki, söz konusu memur veya tanıklar kim olabilir? Neye göre seçilirler? Yükümlülükleri nelerdir?

Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddesinde, resmi vasiyetnameyi düzenleyecek memur veya bulunacak tanıklar için bazı şartlar yer almaktadır. Bu şartları sırasıyla inceleyelim.

• Fiil ehliyeti bulunmayanlar,
• Bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklılar,
• Okur yazar olmayanlar,
• Miras bırakanın eşi, üstsoy (annesi, babası, dedesi vs.) ve altsoy (kızı, oğlu, torunu vs.) kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri

Resmi vasiyetnamenin düzenlenmesine memur veya tanık olarak katılamazlar.

NOT: Resmi vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulamaz.

NOT: Okur yazar olmayanlar ‘sözlü vasiyetname’ hazırlanmasında tanık olabilirler.

Mirasımı Kimlere Bırakabilirim?

Bir kişi düzenlediği vasiyetname ile istediği gerçek veya tüzel kişiye mirasını bırakabilir. Yani kişinin miras bırakacağı kişi ailesinden olmak zorunda değildir. Arkadaşa, derneğe, vakfa ya da kuruma bırakılabilmektedir. Ancak dikkat edilmelidir ki kişi yalnızca saklı payı bulunan mirasçılarının haklarından arta kalan bölüm için serbestçe tasarrufta bulunabilirler. Eğer kişinin saklı pay mirasçısı yok ise o vakit dilediği gibi tasarrufta bulunabilir.

Bir diğer dikkat edilmesi gereken nokta ise miras bırakılacak kişinin kimlik bilgileri (ismi, adresi vs.) ayrıntılı bir şekilde belirtilmelidir aksi takdirde anlaşmazlık meydana gelecektir. Aynı şekilde mirasa konu şey de dikkatlice açıklanmalıdır. Örneğin miras bırakan kişi vasiyetnamesinde, ‘Antalya’daki evimi Ahmet’e bırakıyorum.’ şeklinde bir ifade kullanırsa anlaşmazlık meydana gelecektir. Çünkü eğer kişinin Antalya’da birden fazla evi varsa hangi evi kastettiği belli değildir ya da miras bıraktığı Ahmet’in hangi Ahmet olduğu belli değildir. Bu sebeple ayrıntılı bilgi verilmesi büyük önem arz etmektedir.

Vasiyetname Yoluylа Mirasçı Çıkarabilmek Mümkün Mü?

Miras bırakanın, saklı paya sahip olan mirasçılarını çıkarabilmesi Türk Medeni Kanunu’nda yer alan birtakım şartlara bağlanmıştır. Mirasçılıktan çıkarma 3 şekilde mümkündür:

• Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse,
• Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse,
• Mirasçı altsoy hakkında borç ödemeden aciz belgesi bulunuyorsa.

Miras bırakanın mirasçılıktan çıkarma işleminin geçerli olabilmesi için ayrıca bu işlemin sebebini belirtmesi gerekmektedir. Miras bırakan kişi hazırladığı vasiyetnamede talebini belirtebilir.

Vasiyetnameden Dönme

Miras bırakan, Türk Medeni Kanunu’nda yer alan şekillerden birine uyarak hazırlamış olduğu vasiyetnameden dönebilir. Vasiyetnameden dönme 4 şekilde mümkündür:

• Vasiyetname için kanunda öngörülen şekillerden birine uymak suretiyle yeni bir vasiyetname yaparak,
• Yok etmek suretiyle,
• Önceki vasiyetnameyi ortadan kaldırmaksızın o vasiyetnameyi kuşkuya yer kalmayacak biçimde tamamlayan yeni bir vasiyetname düzenleyerek,
• Aksi vasiyetnameden belirtilmediği sürece belirli bir mal bırakma üzerine olan vasiyetnamede, miras bırakan sonradan o mal üzerinde vasiyetle bağdaşmayan bir tasarrufta bulunarak.

Vasiyetnamenin İptali ve Tenkit Davası

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu m.557’de vasiyetnamenin iptali davası için gerekli sebepler sıralanmıştır. İlgili maddede yer alan sebepler şu şekildedir:

• Tasarruf miras bırakanın tasarruf ehliyeti bulunmadığı bir sırada yapılmışsa,
• Tasarruf yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucunda yapılmışsa,
• Tasarrufun içeriği, bağlandığı koşullar veya yüklemeler hukuka veya ahlâka aykırı ise,
• Tasarruf kanunda öngörülen şekillere uyulmadan yapılmışsa.

İptal davası, tasarrufun iptal edilmesinde menfaati bulunan mirasçı tarafından açılabileceği gibi vasiyet alacaklısı tarafından da açılabilir. Dava, ölüme bağlı tasarrufun tamamının veya bir kısmının iptaline ilişkin olabilir.

İptal davası açma hakkı; davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak 1 yıl ve her halde vasiyetnamelerde açılma tarihinin üzerinden, iyiniyetli davalılara karşı 10 yıl, iyiniyetli olmayan davalılara karşı 20 yıl geçmekle düşer.

Vasiyetnamenin iptali davasında görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesi, yetkili mahkeme ise miras bırakanın yerleşim yeri mahkemesidir.

Eğer vasiyetname ile miras bırakan tasarruf oranını aşarsa, saklı payı zedelenen mirasçılar tenkis davası açabilirler. Vasiyetname sebebi ile tenkis davası açmak için önce vasiyetnamenin açılması ve okunması gerekir.

Tenkise tâbi birden fazla ölüme bağlı tasarrufun bulunması hâlinde, saklı pay sahibi mirasçıya yapılan kazandırmanın saklı payı aşan kısmı ile saklı pay sahibi olmayan kimselere yapılan kazandırmalar orantılı olarak tenkis edilir.

Tenkis davası açma hakkı, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten başlayarak bir yıl ve her halde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın açılması tarihinin üzerinden 10 yıl geçmekle düşer.

Tenkis davasında görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesi, yetkili mahkeme ise miras bırakanın son bulunduğu yer mahkemesidir.

Vasiyetnamenin Açılması

Vasiyetname, geçerli olup olmadığına bakılmaksızın tesliminden başlayarak bir ay içinde miras bırakanın yerleşim yeri sulh hâkimi tarafından açılır ve ilgililere okunur. Açılma gün ve saatine sulh hukuk mahkemesi karar verir. Vasiyetnamenin açılması ve ilgili taraflara duyurulması hem tenkis davası hem de ölüme bağlı işlemlerin iptali davası için başlangıç noktasını oluşturur. Vasiyetnamenin açılıp açılmadığı hususu iptal davasına ilişkin hak düşürücü sürede gündeme gelmektedir. Zira belirtilen hak düşürücü süre vasiyetnamenin açılması ve okunmasıyla başlayacaktır.

Vasiyetnamenin Tenfizi

Vasiyetnamenin tenfizi, vasiyetnamenin yerine getirilmesi demektir. Vasiyetnamenin tenfizi davasının konusu vasiyete konu malvarlığı değeridir. Mesela (N)’nin şoförüne otomobilini vasiyet etmesi belirli mal bırakmadır.

Vasiyet alacaklısı ölümle birlikte vasiyet konusu şey üzerinde doğrudan hak kazanmaz; o sadece mirasçılara karşı vasiyet borcunun yerine getirilmesine yönelik bir alacak hakkına sahip olur. Vasiyet alacaklısının vasiyete konu değer üzerindeki hakkı kazanması için vasiyet borçlusunun borcunu yerine getirmesi gerekir.

Maddî anlamda ölüme bağlı tasarrufun mirasçı atama niteliğinde olması halinde ise vasiyetnamenin tenfizine gerek yoktur. Meselâ, (N)’nin (T)’yi 1/2 oranında mirasçı tayin etmesinde durum böyledir. Atanmış mirasçı gerçek veya tüzel kişi olabilir. Bu da yasal mirasçı gibi küllî haleftir. Dolayısıyla, miras bırakanın ölümüyle birlikte tereke üzerinde kendiliğinden hak sahibi olur. Yasal mirasçılar gibi atanmış mirasçılar da miras bırakana ait taşınmazları tescilsiz kazanırlar.

Vasiyetnamenin tenfizi için öncelikle geçerli bir vasiyetname bulunmalı ve söz konusu bu vasiyetname açılmış olmalıdır.

Vasiyetnamenin tenfizi davasında davacı vasiyet alacaklısıdır. Vasiyetnamenin tenfizini isteyen kimse, vasiyet alacaklısı için aranan şartlara sahip olmalıdır (TMK. m. 581). Vasiyet alacaklısının miras bırakandan sonra ölmesi halinde kendi (vasiyet alacaklısının) mirasçıları tarafından aynı dava açılabilir. Vasiyeti yerine getirme görevlisinin bulunması halinde ise vasiyetnamenin tenfizi davası ona karşı açılır.

Vasiyetnamenin Tenfizi Davasında Süre

Vasiyet alacağı miras bırakanın ölüm anında doğar. Muaccel olma anı ise farklıdır. Türk Medeni Kanunu m.600/2’ye göre vasiyet alacağı, tasarruftan aksi anlaşılmıyorsa vasiyet yükümlüsünün mirası kabul etmesi veya ret hakkının düşmesiyle muaccel olur. Vasiyet alacaklısının dava hakkı, ölüme bağlı kazandırmayı öğrenmesinden itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Yani, 10 yıllık süre ölümle birlikte işlemeye başlamaz.

Vasiyet borcunun daha sonra muaccel olması halinde ise 10 yıllık süre muaccel olma tarihinden itibaren işlemeye başlar. Kısacası, vasiyet alacaklısının dava hakkı 10 yıllık zamanaşımına tabidir. Vasiyetnamenin tenfizi davasında da 10 yıllık zamanaşımı uygulanır.

Vasiyetnamenin Tenfizi Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Vasiyetnamenin tenfizi davası malvarlığı haklarına ilişkin davalara dâhildir. Şu durumda, Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 2 hükmü gereğince görevli mahkeme, dava konusunun değer veya tutarına bakılmaksızın asliye hukuk mahkemesidir.

Vasiyetname Hazırlama, Vasiyetnamenin Açılması, Vasiyetnamenin Tenfizi Konularında Avukat Desteği

Vasiyetname hazırlamak, ölüme bağlı tasarruflar arasında yer alan en önemli ve dikkat edilmesi gereken hususlardan biridir. Vasiyetnamenin açılması ve tenfizi durumları, bilinmemesi durumunda hak kaybının meydana gelmesine çok müsait birtakım durumlardır.

Hukuki süreçlerde profesyonel avukat desteği almak, haklarınızı korumak ve sürecin etkin bir şekilde yönetilmesi açısından kritik bir öneme sahiptir. Bir avukat, ilgili yasal mevzuat çerçevesinde gerekli başvuruların yapılmasından, resmi merciler nezdinde sürecin takibine kadar her aşamada hukuki haklarınızı güvence altına alır. Ayrıca, mağduriyetin tespiti, delillerin doğru bir şekilde toplanması ve ilgili taraflarla yapılacak yazışmalar gibi teknik ve prosedürel işlemler de avukatlar aracılığıyla etkili bir şekilde yürütülebilir.

Özellikle Miras Hukuku, vasiyetname, vasiyetnamenin tanınması ve tenfizi gibi hassas konularda zamanında yapılan müdahaleler hayati öneme sahiptir. Bu tür hukuki durumlarda, süreçlerin doğru yönetilmesi, hak kayıplarının önlenmesi ve en uygun stratejilerin geliştirilmesi, uzman bir avukatın desteğiyle mümkündür.

Uzman kadrosuyla hukuki hizmet sunan Güneş&Güneş Hukuk Bürosu, başta miras hukuku olmak üzere müvekkillerine geniş bir yelpazede etkin ve stratejik çözümler sunmaktadır. Bireysel haklarınızın korunması ve ihtiyaç duyduğunuz hukuki konularda ihtiyaç duyduğunuz desteği sağlamak için hazırız. 25 yıllık tecrübemizle her türlü hukuki sorunlarınıza çözüm üretmek için yanınızdayız.

SIKÇA SORULAN SORULAR