Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı bulunmayan yabancı gerçek veya tüzel kişilerin Türkiye’deki iş ve işlemleri neticesinde borç ilişkisine girmesi mümkündür. Bu durumda ”Türkiye’de alacağımı nasıl tahsil edebilirim?”, ”Yabancılar Türkiye’de alacağını nasıl alabilir?”, ”Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı olmayan kimseler Türkiye’de alacağını tahsil edebilir mi?” soruları gündeme gelmektedir. Uluslararası hukuk ve icra ve iflas hukuku alanında uzman kadromuz ile hazırladığımız bu yazıda, bu gibi soruların cevaplarını bulmaya çalışacağız.
Alacağını alamayan yabancı bir ülke vatandaşlığına sahip kimseler ile yabancı kökenli şirketler, Türkiye Cumhuriyeti’nin yasal mevzuatına göre alacağını icra veya dava yoluyla tahsil edebilmektedir.
Yabancı Kişilerin Alacağının İcra Takibi Yoluyla Talep Edilmesi
Türkiye’de icra takibi ilamlı ve ilamsız takip olmak üzere iki ana başlık halinde düzenlenmektedir.
İlamlı icranın dayanağı mahkeme ilamları olabileceği gibi; mahkeme huzurunda yapılan kabuller, mahkeme huzurunda yapılan sulhler, noterlerin düzenleme şeklinde yaptıkları kayıtsız şartsız para borcu ikrarını içeren belgeler, icra kefaletleri, temyiz kefaletleri, tüketici hakem heyetlerinin belirli bir miktarı aşmayan kararları, tarım kredi kooperatiflerinin kredi ile ilgili alacak senetleri, Avukatlık Kanunu madde 35/A’ya göre düzenlenmiş uzlaşma tutanakları, arabulucular tarafından düzenlenmiş uzlaşma tutanakları da ilam niteliğinde sayılan belgeler olduğundan ilamlı icraya konu edilmektedir.
İlamlı icra prosedürü: Kural olarak ilamlı icraya başvurmak için mahkeme kararlarının kesinleşmesi gerekmemektedir. İstisnaları ise taşınmazların aynına ilişkin ilamlar, aile ve kişiler hukukuna ilişkin ilamlar, yabancı mahkeme kararlarının tanıma ve tenfizine ilişkin kararlar, menfi tespit ve istirdat davalarında verilen kararlar, bayrağına ve siciline bakılmaksızın bütün gemiler ve bunların aynına ilişkin kararlar ile Sayıştay ilamlarıdır. Bu istisna kararlar kesinleşmeden icra takibine konu edilemez. Takip talebine uygun icra dairesi tarafından ödeme emri hazırlanır ve borçluya tebliğ edilir. Takibin kesinleşmesi için tebliğden itibaren 7 günlük sürenin dolması gerekmektedir. Bu sürede ilamı icrada borca itiraz söz konusu olmamakta; yalnızca ilama aykırılıktan süresiz şikâyet yoluna gidilebilmekte veya zamanaşımı ve itfa itirazında bulunulabilmektedir. Mahkeme kararı kesinleşmeden icra edilebilir kararlardan ise borçlu taraf teminat yatırarak tehiri icra kararı alıp karar kesinleşene kadar borcu durdurabilir. Aksi halde kararın kesinleşmesi ile haciz işlemlerine geçilir. Bu kapsamda borçlunun banka hesaplarına, üçüncü kişilerdeki alacaklarına, taşınır ve taşınmaz mallarına ve kural olarak1/4 oranında maaşına haciz konulabilir.
İlamsız icra ise genel haciz yolu, kambiyo senetlerine göre haciz yolu, kiralanan taşınmazların ilamsız tahliyesi ve rehnin paraya çevrilmesi yolu ile ilamsız takip olarak karşımıza çıkmaktadır.
Genel haciz yolu: Genel haciz yoluyla takip sadece para ve teminat alacakları için öngörülmüştür. Alacağın rehinle de temin edilmemiş olması gerekmektedir. Alacağı rehinle temin edilmiş bir alacaklı kural olarak genel haciz yoluyla takibe başvuramaz. Bu kural kısaca, önce rehine başvuru zorunluluğu şeklinde ifade edilmektedir. Ancak, rehin tutarı borcu ödemeye yetmezse genel haciz yoluyla takip yapılabilir. Altın veya gümüş gibi değerli madenler herhangi bir kıymetli mal hükmünde olduğundan, bu alacaklar için genel haciz yoluyla takip yapılamaz, davaya konu ettikten sonra ilamlı icra yoluna başvurmak gerekir. Bu takip yolunda takip talebine uygun icra dairesi tarafından ödeme emri hazırlanır ve borçluya tebliğ edilir. Takibin kesinleşmesi için tebliğden itibaren 7 günlük sürenin dolması gerekmektedir. Borçlu bu 7 günlük sürede borca veya imzaya itiraz edebilir. Bu durumda şartlara göre itirazın iptali veya kaldırılması davasının açılması gerekmektedir. İtirazın iptali/kaldırılması davasının kazanılması halinde, borçlu alacağın %20’sinden aşağı olmamak üzere icra inkar tazminatı ödemeye mahkum edilebilir. 7 günlük sürede itiraz olmaması veya söz konusu davalar ile itirazın iptali/kaldırılması durumunda takip kesinleşir ve haciz işlemlerine geçilir. Bu kapsamda borçlunun banka hesaplarına, üçüncü kişilerdeki alacaklarına, taşınır ve taşınmaz mallarına ve kural olarak1/4 oranında maaşına haciz konulabilir.
Kambiyo senetlerine göre haciz yolu: Bu takip yolunda takip dayanağı bono, çek veya senettir. Bono veya senedin aslının, çekin ise fotokopisinin icraya teslim edilmesi gerekmektedir. Bu takip yolundaki aşamalar genel haciz yoluyla takip prosedürüne paralel düzenlenmiştir, takibin temel aşamaları da aynıdır. Alacağı rehinle temin edilmiş bir alacaklı, bu alacağı için aynı zamanda kambiyo senedi almışsa, rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmak mecburiyetinde olmadan, doğrudan kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip yapabilir. Ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde icra mahkemesine itiraz yoluna gidilebilir. Bu sürede itiraz edilmemesi veya itirazın reddedilmesi durumunda takip kesinleşir ve haciz işlemlerine geçilir. Bu kapsamda borçlunun banka hesaplarına, üçüncü kişilerdeki alacaklarına, taşınır ve taşınmaz mallarına ve kural olarak1/4 oranında maaşına haciz konulabilir.
Kiralanan taşınmazların ilamsız tahliyesi: Taşınmazını kiraya veren alacaklı yan kira bedelini alamadığında, kiracı borçlunun bu kira bedellerini ödemesi ile birlikte tahliyesini talep ediyorsa ilamsız tahliyeye ilişkin hükümlere başvurmalıdır. Bu yola başvurmak isteyen alacaklının geçerli bir kira sözleşmesine dayanması yeterlidir. Talep kısmında alacaklı kiralayan haciz ve tahliye talebinde bulunmalıdır. Takip talebi üzerine borçlu-kiracıya ödeme emri gönderilir. Bu ödeme emri de diğer iki ödeme emri ile aynı özelliklere sahip olup ihtar kısmında adi kiralarda 10 gün, çatılı iş yeri ve konut kiralarında 30 gün, ürün-hasılat kiralarında 60 gün ödeme süresi gösterilmekle birlikte 6 aydan kısa süreli kiralarda 3 günlük, 6 aydan uzun süreli kiralarda 7 günlük itiraz süresi gösterilir. Kendisine ödeme emri tebliğ edilen borçlu ödeme emrine itiraz etmeyip süresi içerisinde kira bedelini öderse, artık alacaklı, kiracının tahliyesini talep edemez, takip sona erer. Borçlu ödeme emrine itiraz etmez ve Türk Borçlar Kanunu’nda öngörülen süreler içerisinde de borcunu ödemezse, ödeme emri kesinleşir. Alacaklı ödenmeyen kira bedeli alacağı için icra dairesinden kiracının mallarının haczedilmesini ve ayrıca ihtarın tebliğinden itibaren altı ay içerisinde icra mahkemesinden kiracının tahliyesini isteyebilir. Kira süresinin bitmesi nedenine dayalı ilamsız tahliye halinde de İİK md.58 hükümlerine göre bir tahliye talebi ile icra dairesine başvurulur. Kiralayan, konut ve işyeri olmayan kiralarda kira süresinin bitmesinden, konut ve çatılı işyeri kiralarında kira süresinin bitmesinden veya yazılı tahliye taahhüdünde gösterilen sürenin bitmesinden itibaren bir ay içerisinde tahliye talebinde bulunmalıdır. Tahliye talebine, kira sözleşmesi ve konut veya çatılı işyeri kiralarında yazılı tahliye taahhüdü eklenmelidir. 7 günlük tahliye emrine itiraz süresinde kira sözleşmesinin yenilendiğine veya uzatıldığına ilişkin itirazlar öne sürülmezse takip kesinleşir.
Rehnin paraya çevrilmesi yolu ile ilamsız takip: Taşınır rehini söz konusu ise ödeme emrinde, ödeme süresinin 15 gün olduğu, 7 gün içinde itiraz edilmezse ve 15 günlük süre içinde borç ödenmezse rehinli malın satılacağı, rehin hakkına açıkça itiraz edilmezse rehinin varlığının kabul edilmiş sayılacağı, alacağa ilişkin bir itiraz olmaksızın sadece rehin hakkına itiraz edilmesi halinde alacaklının bu takip yolundan vazgeçerek genel haciz yoluyla takip takibe devam edebileceği ihtar edilir. Ödeme emrine itiraz, itirazın incelenmesi ve itirazın iptali ve kaldırılması prosedürleri tıpkı genel haciz yolundaki gibidir. Taşınmaz rehininde ise takip talebini alan icra müdürü, borçluya ve varsa malın maliki üçüncü kişiye 3 gün içinde bir ödeme emri gönderir. Bu ödeme emrinde, ödeme süresinin 30 gün olduğu, 7 gün içinde itiraz edilmezse ve 30 günlük süre içinde borç ödenmezse alacaklının talebiyle ipotekli malın satılacağı, ipotek hakkına itiraz edilemeyeceği ihtar edilir. Ödeme emrine itiraz, itirazın incelenmesi ve itirazın iptali ve kaldırılması prosedürleri tıpkı genel haciz yolundaki gibidir.
Neden Biz?
Yabancıların Türkiye’deki para alacaklarının tahsili, çeşitli yasal süreçler ve detaylı hukuki bilgi gerektiren hassas bir konudur. Güneş & Güneş Hukuk Bürosu olarak, uluslararası ticari ilişkilerden doğan alacakların tahsilinde müvekkillerimize uluslararası hukuk ve icra ve iflas hukuku alanlarında uzman avukat kadromuz ile kapsamlı bir destek sağlayarak, hak ve menfaatlerini en etkin şekilde korumaktayız.
Yabancıların Türkiye’de doğmuş alacaklarını tahsil etmeleri için uygulanabilecek çeşitli hukuki yollar bulunur; icra takipleri, dava açma süreçleri ve ihtiyati haciz gibi yasal süreçler, bu alanda öne çıkan seçeneklerdir. Bu süreçte, Türkiye’de geçerli hukuki prosedürlerin doğru bir şekilde takip edilmesi, tahsilatın hızını ve etkinliğini artırır. Türkiye’deki mevzuatın yanı sıra uluslararası hukuk normlarına uyum, yabancı yatırımcıların haklarının korunması ve tahsilat sürecinde karşılaşılabilecek risklerin önceden tespit edilmesi açısından önemlidir.
Güneş & Güneş Hukuk Bürosu, yabancı alacakların tahsilinde geniş bir bilgi birikimi ve 25 yıllık tecrübeyle, Rusça, Almanca, İngilizce ve Türkçe olmak üzere 4 dilde yetkin avukat kadromuz ile müvekkillerimizin süreci sorunsuz şekilde yönetmelerine destek olmaktadır. Alanında uzman kadromuz, tahsilat sürecinin her aşamasını yakından takip ederek stratejik çözümler sunmakta gerek tahsilat işlemlerinde gerekse davalarda profesyonel bir temsil sağlamaktadır. Türkiye’deki yasal sürecin tüm inceliklerine hâkim olan ekibimizle, yabancı müvekkillerimizin alacaklarının tahsilini hızlı ve etkin bir şekilde gerçekleştirmekteyiz.
