Yabancıların Türkiye’de Şirket Kurması

YABANCILARIN TÜRKİYE’DE ŞİRKET KURMA SÜREÇLERİ

Yabancılar Türkiye’de şirket kurabilir. Yabancı yatırımcılarla ilgili olarak Türkiye’de 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımcılar Kanunu mevcuttur. Bu kanunda genel olarak yatırım serbestisi, eşit muamele ve yabancı yatırımcının özendirilmesi esası benimsenmiştir. Hatta yabancı yatırımcılara birtakım güvenceler bile verilmiştir.

Belirtmek gerekir ki Yabancıların şirket kuruluşu ve ticari faaliyetleri bahsettiğimiz 4875 sayılı yasadan sonra 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümlerine tabi olur. Bunun haricinde 4875 sayılı Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelik düzenlemesi de mevcuttur. Son olarak 4817 sayılı ‘Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun’u da burada anmamız gerekir.

Aşağıdaki alanlarda iş yapacak şirketlerin, kurulmadan ve ana sözleşmelerini belirlemeden önce bakanlıktan ön onay alması şartı var:

(ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI)

• Sigorta şirketleri
• Holdingler şeklinde kurulan anonim şirket
• Döviz bürosu işleten şirketler
• Bankalar
• Finansal kiralama şirketleri
• Faktoring şirketleri
• Tüketici finans ve kart servisleri şirketleri
• Bağımsız denetim şirketleri
• Gözetim şirketleri
• Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri
• Serbest Ticaret Bölgesini kuran ve işleten şirketler
• Varlık yönetim şirketleri
• Genel antrepo ile uğraşan şirketler
• Tarımsal ürünlerin lisanslı depoculuğu ile uğraşan şirketler
• Ticaret borsası şirketleri

YABANCILAR TÜRKİYE’DE HANGİ ŞİRKETLERİ KURABİLİR?

4875 sayılı yasanın esas aldığı eşitlik ilkesi gereğince yabancılar, Türkiye’de Türklerin kurabileceği her şirket türünü kurabilir. Eski Kanun döneminde yabancılara yalnızca anonim şirket kurma ve limited şirket kurma izni tanınıyordu.

• Uygulamada en uygunu sermaye şirketi açmaktır.

YABANCILARIN ŞİRKET KURULUŞU İZLEYECEKLERİ PROSEDÜRLER:

Resmi başvuru işlemlerinden önce yabancıların şirket kuruluşu ile ilgili ön hazırlık yapılmalıdır. Şirket türü belirlenmeli, faaliyetin ne olacağına bağlı olarak ana sözleşme/şirket anayasası hazırlanmalı, fiziki ihtiyaçlar karşılanmalıdır.

YABANCILARIN ŞİRKET KURULUŞU AŞAMALARI:

Yabancıların şirket kuruluşunda en temel aşamalar:

• Müvekkil ile görüşme ve şirket esas sözleşmesinin usulüne uygun hazırlanması
• MERSİS üzerinden tutanak ve ana sözleşmenin gönderilmesi:
• Ticari şirketler ticaret siciline kaydedilirler. Ticaret sicili işlemleri artık online olarak MERSİS (Merkezi Sicil Kayıt Sistemi) üzerinden yapılır. Yabancıların kurduğu şirkete bu sistem üzerinden bir numara verilir. Bu sistem sayesinde kuruluş işlemleri online olarak yapılabilmektedir. Ancak tabi ki tüm işlemlerin online yapılması mümkün değildir. Bu süreçte ilk yapılacak olan iş, şirket kuruluşuna ilişkin tutanak ve şirket için hazırlanan esas sözleşmenin sistem üzerinden Ticaret Siciline gönderilmesi olacaktır.
• Evrakların düzenlenmesi ve noterlikçe onaylanması
• İlgili Ticaret Sicil Müdürlüğüne birtakım belgelerle sicil başvurusu yapılır. Bu belgelerden Türkiye’den alınmış olanlar, direkt olarak başvuru dosyasına eklenir; Türkiye dışından alınmış olanlarsa, ilgili ülkeden apostil şerhi ve Türkiye’den noter onayı alması yahut düzenlendikleri Türk konsolosluğundan onay alması gerekir. Yabancı dildeki belgeler de yetkili tercümanlar tarafından Türkçeye çevrilmeli ve noterden onaylatılmalıdır.
• Şirketin potansiyel vergi numarası edinmesi
• Potansiyel vergi numarası, şirketin Türk vatandaşı olmayan ortakları ve Türk vatandaşı olmayan yönetim kurulu üyeleri için gereklidir. İlgili vergi dairesinden alınır. Bunun alınabilmesi için şirket sermayesinin de oraya yatırılacağı bir banka hesabı açılması gerekir.(BANKA HESABI AÇILMASI İŞBU BİLGİLENDİRMENİN SON KISMINDA YER ALMAKTADIR.)
• Sermayenin belirli bir kısmının Rekabet Kurumu banka hesabına yatırılması
• Şirket toplam sermayesinin %0.04 kadarlık kısmı Ticaret Sicil Müdürlüğü veznesinden ödenmek suretiyle Rekabet Kurumu hesabına yatırılmak durumundadır.
• Sermayenin belirli bir kısmının şirket banka hesabına yatırılması ve belgelenmesi
• Şirket ana sözleşmesinde taahhüt edilen sermayenin en az %25’lik kısmı tescil sürecinde, kalan kısım ise şirketin tescilinden sonraki 2 yıl içerisinde ödenmelidir.
• Tabi bu kuralın istisnası limited şirketlerdir. Yabancıların limited şirket kurmasında başlangıçta sermayenin banka hesabına yatırılmış olması aranmaz. Limited şirkette tescili takip eden 2 yıl içerisinde kuruluş sermayesinin ödenmesi yeterli ve gereklidir.

• Tescil işlemleri için Ticaret Sicil Müdürlüğüne başvuru
• Bu belgelerin temin edilmesi ve sicil aşamasının Ticaret Sicil Müdürlüğünde tamamlanmasının ardından Müdürlük, ilgili vergi dairesine ve Sosyal Güvenlik Kurumuna kendisi şirketin kurulduğuna ilişkin bilgi verir. Bu bilgi verme işleminin ardından kısa bir süre sonra vergi dairesine gidilerek vergi levhası alınmalıdır. Sosyal Güvenlik Kurumundan ise sosyal güvenlik numarası alınmalıdır. Şirket çalışanları için şirketin Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesinden sonra ayrı ayrı başvuru yapmak gerekir.
• Şirketin tescilinin ardından 10 gün içerisinde gene Ticaret Sicil Müdürlüğü, Ticaret Sicil Gazetesinde şirketin kuruluşunu ilan eder.
• Şirket ile ilgili bazı yasal defterlerin tasdik ettirilmesi
• Bu defterlerin tasdik edilmesi, kuruluş işlemleri sırasında Ticaret Sicil Müdürlüğü çalışanları tarafından gerçekleştirilir. Yabancıların Şirket Kuruluşunda Zorunlu Defterler:
• Yevmiye Defteri: Ticari işlemlerin belgelere dayanarak kronolojik sıra ile madde madde kaydedildiği defterdir.
• Defter-i Kebir: Yevmiye defterlerine kaydedilmiş işlemleri buradan alarak sistemli şekilde hesaplara dağıtan deftere denir.
• Muhasebe Envanteri: Tespit ve değerlemenin ardından neticelerin muhasebe kayıtları ile karşılaştırılması ve hesapların gerçek durumu ifade eder duruma getirilmesidir.
• Hisse Defteri: Şirketin sermayesinin paylara ne şekilde bölündüğünü ve ayrıntısını gösteren defterdir.
• Yönetim Toplantısı Tutanak Defteri: Y.K. toplantılarına ilişkin işlemlerin ve kararların tutulduğu şirket defterine denir.
• Genel Kurul Toplantı Tutanak Defteri: Genel kurul toplantılarına ilişkin işlemlerin ve kararları tutulduğu şirket defterine denir.
• Vergi dairesinden şirket kuruluş bildirisinin talep edilmesi
• Ticaret Sicil Müdürlüğü, şirket kuruluşunu ilgili vergi dairesine ve Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirecektir. Bunun üzerine vergi dairesince görevlendirilen vergi memuru, tespit tutanağı hazırlamak için şirket merkezine gelir. Bahsettiğimiz tespit tutanağında şirketin en az iki yetkilisinin imzası bulunmalıdır.
• İmza sirküleri düzenlenmesi
• Şirketin tescil edildiği tarihte Ticaret Sicil Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş personel huzurunda şirketin imza yetkilileri imza sirküleri düzenlemek durumundadır.
• Şirketle ilgili bazı dokümanların e-TUYS(Elektronik Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Sistemi) sistemine aktarılması
• Aslında bu biraz yabancı yatırımcıların Türkiye’deki faaliyetleri hakkında oluşturulmuş bir veri tabanıdır. Bu sisteme online olarak; doğrudan yabancı yatırımlar için faaliyet bilgi formu,  doğrudan yabancı yatırımlar için sermaye bilgi formu ve doğrudan yabancı yatırımlar için hisse devri bilgi formu şeklinde 3 belge doldurularak yüklenir.
• Şirket türüne ve faaliyet amacına göre diğer yapılması gerekenler
• Her ne kadar temel şartlarda yer almasa bile KVKK uyumu gibi süreçlerin de bu aşamalarda yapılıp uygulanması sağlanmalıdır.

YABANCI SERMAYELİ ŞİRKET KURULUŞUNDA GEREKLİ BELGELER

• Ticaret Sicil Müdürlüğüne İlk Başvuruda Gereken Belgeler:

BELGE	ÖZELLİKLERİ
Şirket sözleşmesi	TSM personeli ya da Noter huzurunda kurucuların tamamının imzaladığı bir asıl toplam dört nüsha
Her bir hissedarın pasaport nüshası	Yabancı ortak gerçek kişi ise gerekir, ikişer nüsha alınır.
Şirketin mevcut durumu ve imza yetkilileri hakkında faaliyet belgesi	Ortak olarak kaydedilen tüzel kişi yatırımcının ülkesindeki makam tarafından düzenlenmelidir
Tüzel kişi hissedarların kuruluş için onayını gösteren yetkili kurumsal merci kararları	Şirketin kuruluşunda herhangi bir özel koşul bulunacaksa (şirket adı, faaliyet alanı, vb.) bu koşullar kararlarda belirtilmelidir.
Tüzel kişi adına hareket edecek gerçek kişinin adı ve görevlendirmeyi içeren karar	Bir tüzel kişinin yönetim kurulu üyesi olarak görevlendirilmesi durumunda gerekir
Başvuruyu yetkili TSM ve diğer resmi yetkililer huzurunda takip edecek olan vekillere yetki sağlayan vekâletnamenin noter tasdikli nüshası	Sürecin vekâleten takip edilecek olması durumunda gerekir
İmza beyannameleri	Noter tasdikli iki nüsha olmalı
Şirket müdürlerinin nüfus cüzdanı suretleri	Noter tasdikli bir nüsha olmalı

• Potansiyel vergi numarası almak için yapılan başvuruda Vergi dairesi tarafından istenen belgeler:

BELGE	ÖZELLİKLERİ
Tescil talep dilekçesi	—
Ana sözleşme	Aslı olmalı
Kira sözleşmesi	Şirketin kayıtlı adresini göstermeli
Şirket adına vergi dairesine başvuruda bulunma yetkisi veren bir vekâletname	Sürecin vekil ile takip edilecek olması durumunda gerekir

• Ticaret Sicil Müdürlüğüne tescil başvurusunda temin edilecek belgeler:

BELGE	ÖZELLİKLERİ
Tescil talep dilekçesi	—
Kuruluş bildirim formu	4 nüsha olmalı
Şirket sözleşmesi	Kurucuların tamamınca TSM personeli ya da noter huzurunda imzalanmış bir asıl toplam 4 nüsha olmalı
Rekabet Kurumuna ödeme belgesi	Şirket sermayesinin %0.04’ü kadar
Şirketin kurucularını temsil etmeye yetkili her bir şahıs için imza beyannameleri	Limited şirkette gereklidir, iki nüsha olmalıdır
Kuruluş beyannamesi	Aslı olmalı
Ticaret Odası tescil formu	Gerçek kişi ortak veya tüzel kişi ortak için iki farklı form gerekir
Yönetim kurulunun ortak olmayan üyelerinin yazılı beyanı	Söz konusu görevin kabulünü belirtiyor olmalıdır
Ödenmiş asgari sermaye mevduatına ilişkin banka dekontu	Taahhüt edilen sermayenin en az %25’i kadar olmalı
Ayni sermaye uzman raporu, taşınmazda takyidat olmadığına dair sicil beyanı, şerhlere ilişkin belge, taşınmaza ilişkin yazılı anlaşmalar	Herhangi bir ayni sermaye katkısı olması durumunda gereklidir

ŞİRKETİN TİCARİ ELEKTRONİK İLETİ DÜZENLEMESİNE UYUMU:

Ticari elektronik ileti yönetim sistemi, yani İYS, ticari elektronik ileri onayı alınmasına, buna ilişkin reddetme hakkının kullanılmasına ve aşağıda bahsedeceğimiz şikayet süreçlerinin yönetimine imkan sağlayan sistemdir.

Ticari elektronik ileti kullanan tüm hizmet sağlayıcılar İYS’ye kaydolmak durumundadır. Bunu kişisel verilerin korunmasındaki VERBİS kaydına benzetmek mümkün. Burada artı bir durum şudur ki, İYS üzerinde onayı bulunmayan alıcılara ticari elektronik ileti gönderilemez. Yani alıcılardan onay alınmak durumundadır ve bu onay İYS’ye işlenmelidir.

İRTİBAT BÜROSU KURULUŞU:

Yabancı şirketlerin Ekonomi Bakanlığından aldıkları izinle ve gerekli hukuki prosedüre uyarak ticari amaç dışındaki tanıtım, araştırma vb. amaçlarını gerçekleştirmek üzere irtibat bürosu açmasına denir. İrtibat bürosu, İngilizce “Liasion Office” kavramının karşılığıdır. İrtibat bürolarına, yapılacak olan ilk başvuruda üst sınırı 3 yıl olacak şekilde bir süre kapsamında izin verilir. Faaliyet süresini uzatmak isteyen irtibat büroları sürenin dolmasından önce Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne süre uzatımı talebiyle başvurmaları gerekir.

Yabancı Yatırımcılara Sağlanan Teşvikler Nelerdir?

Yabancı yatırımcılara verilecek teşvik ve destekler farklı kanun ve yönetmeliklerle düzenlenmiştir. Bunlardan bazıları şunlardır:

• 06.2012 tarih ve 28328 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar,
• 2012/1 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliği,
• 11.2016 tarih ve 29900 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2016/9495 sayılı Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Karar,
• 2018/11201 sayılı Cazibe Merkezleri Programı Kapsamında Yatırımların Desteklenmesi Hakkında Karar,
• 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında sağlanan yatırım teşvik sistemi, proje bazlı yatırım teşvik uygulamaları, cazibe merkezleri ve teknoloji geliştirme bölgeleri uygulamaları ve bu uygulamalar ile sağlanan teşvik ve destekler olmakla birlikte, KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi ve Ar-Ge teşviği, yabancı yatırımcılara sağlanan kolaylıklardan bazılarıdır. Bu teşvik ve destekler birçok kritere göre farkedecektir.

YABANCI ORTAKLI ŞİRKETLERİN VERGİ VE SGK İŞLEMLERİ:

Yabancı ortaklı şirketlerin vergi dairesi işlemleri, Türk şirketleri ile birebir aynı olacaktır. Ancak Vergi Daireleri İşlem Yönergesinin işe başlamada aranacak belgeler başlıklı 7’nci maddesinde; “şirketi temsile yetkili yabancı uyruklu kişilerin ikametgâh ilmühaberi veya ikamet tezkeresi ya da çalışma izni belgesinin temin edilmesi gerekir” demektedir.

Ayrıca şirket açıldıktan sonra, belirli sürelerde ve belirli tarihlerde, vergi iş ve işlemlerinin yapılması gerekmektedir. Aynı şekilde yabancıların açtığı şirketlerde de Sosyal Güvenlik Kurumu iş süreçleri, Türk şirketleri ile aynı olacaktır. Bu konuda yine yalnızca kuruluş aşamasında değil, her türlü işçi giriş çıkışlarında veya diğer ilgili işlemlerde mutlaka ilgilenmek gerekecektir.

YABANCILARIN VERGİ YÜKÜMLÜLÜĞÜ:

Türkiye’de sermaye şirketleri kurumlar vergisi (yüzde 22) ödemekle mükelleftir. Bununla birlikte şahısların yıl içerisinde elde ettikleri kazanç ve iratlardan ötürü gelir vergisi (artan oranlı 15, 22, 35, 40) yükümlülüğü doğar. Türkiye’de ikamet eden kişiler veya merkezi Türkiye’de bulunan şirketler ise yurtdışından elde ettikleri gelir üzerinden vergilendirildiklerini de söyleyebiliriz.

Bunlara ek olarak somut olaya göre değişen katma değer vergisi (KDV), özel tüketim vergisi (ÖTV) ve damga vergisi söz konusu olacaktır. Şirket ortaklarının kar dağılımı yapıldığı zaman bunun üzerinden de vergi kesintisi yapılır.

YABANCI ŞİRKET ORTAKLARI İÇİN ÇALIŞMA İZNİ:

Şirket ortağı yabancıların çalışma izni, 6735 sayılı yeni Uluslararası İş Gücü Kanunu’nda güncellenmiştir. Yeni kanuna göre; Anonim Şirketlerin Türkiye’de ikamet etmeyen yönetim kurulu üyelerine, Limited şirketlerin şirket yetkilisi olmayan diğer yabancı ortaklarına, çalışma izni alma zorunluluğu kaldırılmıştır.

RUS VATANDAŞLARI HAKKINDA:

2022 Rusya-Ukrayna savaşının başlaması sonrası Rusya’ya yapılan yaptırımlar nedeniyle birçok Rus vatandaşı Türkiye’de şirket açmak istemektedir. Rusların Türkiye’de şirket açması ile ilgili güncel savaş durumunda dahi herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. Yani Rus vatandaşları Türkiye’de şirket kurabilmektedir. Yukarıdaki bahsettiğimiz tüm prosedür ve kurallar aynen Rusya vatandaşları için de geçerlidir.

**Rusların Türkiye’de açacakları şirket, Rus ortaklı olsa dahi, Türk kanunlarına göre kurulmuş bir Türk şirketi olacağı için ABD ve Avrupa tarafından yapılan yaptırımların dışında kalacaktır.

YABANCILARIN BANKA HESABI AÇMALARI:

Yabancı gerçek kişilerin banka hesabı açması ve yabancı şirketler için banka hesabı açılması şeklinde bir ayrım söz konusudur.

İlk olarak ilgili yabancının bir tebligat adresine ihtiyacı vardır. Bu olmaksızın yabancının bir bankada hesap açması zor bir işlemdir.

Ardından ilgili yabancının vergi dairesine pasaportu ile yaptığı bir başvuru sonucunda kendisine verilen bir potansiyel vergi numarasına ihtiyacı vardır.

İkamet adresi ve vergi numarasının yanında pasaport da olmazsa olmaz bir unsurdur. Banka hesabı açmak isteyen yabancı bu işlem esnasında muhakkak pasaportunu yanında bulundurmalıdır.

Bazı bankalar uygulamada yabancı kişiden Türkiye’de alınmış bir telefon numarası veya adına bir fatura da isteyebilmektedir. Böyle bir talebi olan bankaya başvurulacaksa bu şekilde bir numaranın elde edilmiş olması gerekmektedir.

Yabancı kişi, Türkiye’de banka hesabı açtığı zaman bu hesaba istediği zaman erişebilir ve para transferi bakımından daha ekonomik bir imkânı elde etmiş olur.

YABANCI ŞİRKETLERİN BANKA HESABI AÇMASI, BAŞVURU VE GEREKLİ BELGELER:

Şirket adına banka hesabı, şirket adına hukuki işlemleri gerçekleştirebilen yani imza yetkisine sahip olan müdür, ortak vs. yetkili tarafından açılabilir.

Kişisel banka hesabı alımında olduğu gibi şirket için yapılacak başvurudan önce de şirket adına vergi numarası alınmalıdır. Ancak vergi numarası alacak olan şirketin Türkiye’de ticari faaliyet içinde olması şart değildir. Herhangi bir ikamet adresine sahip olan şirket bu vergi numarasını vergi dairesinden talep edebilecektir. Bu vergi numarası şirketin vergi vereceği anlamına gelmemektedir.

Yabancı şirketler için banka hesabı açılabilmesi için; şirket ana sözleşmesi, ticaret odası kaydı, kuruluş ve faaliyet belgeleri, ticaret sicilinde yer alan kayıtlar gereklidir. Şirket adına banka hesabı açmaya yetkili olan kişi bu saydığımız belgeler, vergi numarası ve ikamete ilişkin belgelerle birlikte hangi bankadan hesap açtırmak istiyorsa ona gidecektir.

Türkiye’de faaliyet gösteren bankalar yabancı şirketler için daha müsamahalı bir yaklaşım sergilemekte ve banka hesabı açmada kolaylık sağlamakta, Türkiye’de bir tebligat adresi, şubesi, irtibat bürosu gibi bir adresi bulunmayan şirketler bakımından zorluk çıkarmaktadır.